संत कबि महिपाल (Sant Kabi Mahipal – Kudmali)

 4. संत कबि महिपाल


संत कबि महिपाल कुड़मालि भासा कर अना गों माहान कबि हेकल । हिंदि भासा साहिते, जन ठाइन टा कबिरदासेक आहेइक, अहे ठाइन टा कुड़मालि भासा साहिते, संत कबि महिपालेक आहेइक । एखराके कुड़मालि भासा साहितेक जुग बाखरांइ हालुक कुड़मालि कबिक पांइते राखल आहात ।


एकर जनम रांचि जिलाक, सिललि थानाक भितरे चाइर धाइरले पाहाड़े घेराइल नागेडिह गांउए 27. 01. 1907 साले (बांगलाक अनुजांइए 13 माघ 1313) हेल आहेइक । एकर बाप सिबु माहतअ आर माइ मिनि देबि हेकल । चासा भुसाक काम पाइट करि एखरा दिन काटे हेल ।


चासा घारेक छउआ, एकर खातिर मटे गांउएक इसकुल तड़िक पढ़े पाउअल आर उ बेरांइ कुड़मि सउभेक बेजांइ गुमान रहलेइक । एक आध गुढ़ा रहले, दसर कामे निजेक छउआके हिबड़े निहिं दे हेलथिन । एकर खातिर पढ़ाई-लिखाई छाड़ि कुहुंन चासेक कामे लागि पड़ल । बागाल टाड़िंड आरे रिचिक-आधेक गित- झुमर गाउए हेल । गांउएक बारअ-सतरअ हड़ेक छउआक संगअते रहले मन बउड़ाबेइ करइक । संगे – संगे रिचेक-आधेक खाइ पिए लाउ हिंसकाल । एबार नितअ दिन, सगरखुन खालि मद सेंढ़ेक धांधा । एकर खातिर एके गांउएक दसर हड़े माताल कहे हेलथिन ।


मेनतुक, लक. कर जिनगिंइ कबे, कखन, किना, हेइक कहा भार? हेनअ संजउग एकर देखा, अना गअ साधु बाबाक संगे लेइक । जाकर नाम बलराम माहतअ हेकलेइक आर उ रांचि जिलाक खेलारिक हेकल । एकरे डहरे डहरल माताल आर बनल मातालले संत महिपाल । एकर गित माहान एकर जिनगिक छाप पाउआएक ।

महिपाल रहत माताल,

एबार हेला हरिक दइआल ।


संत महिपाल एबार सामाजके सुधड़ाएक खातिर काम करे लागल | सामाजे पड़चल दसर नेगि चारि, छुआ-छुइत गिला हाटाएक खातिर काम करे लागल | महिपालेक मगअजे एबार पुजा पाठगिला बेकार बुझे लागल। अंइ एबार खालि हड़ेक भितरेक, हड़के माने लागल। एकर निमुंद एकर रचल गितें पाउआइक ।


हड़ जन मरत भुंइए गड़ थांभथ । अहे मरत भुंइए अना दिन सामाइ जात । एहे हेलेक महिपालेक सेंस लिला । 1980 साले एंड एहे मरत भुंइले खाललास पाउअल। हड़ जखन तड़िक एहे मरत भुंए रहत, तखन तड़िक एकर भितर गुन धरम गिला हेउ हेले चट करि बुझे निहिं पारत आर आहनाहुं तअ एसनेइ आहेइक :-

“गाधाक मान जनम परे,

हड़ेक मान मरन परे !”

महिपालेक जनम एक सिधा-साधा चासाक आंगनाइ हेल भितरउ एंइ निजेक माइभासांइ बेजांइ कुड़मालि गित रचल आहेइक । जेटा बछर – बछर धरिले सउभिक थथनाइ मखिक रुपे पाउअल जाइक । एंड केते जे गित रचल आहेइक, एकर कनह सटिक टउआ निहिं पाउआइल आहेइक । | ताउ जेटा बेबहारिके रिचेक-आधेक पाउअल जाइक, गिलाक भितर कुछु इठिन जड़अ सड़अ करल आहेइक । हे पारइक जेइगाक अनुजांइए एकर उचरन भिनु डुल हेइक । मेनतुक, भासा माहान कुड़मालिक टान बेजांइ आहेइक । कुड़मालि एकर माइभासा हेकल, तेंइ गित रचअइते कनह अतेक मगज नि खापाउए हेल ।


महिपालेक रचल गित गिलांइ कबिर धाराक छाप पाउआइक । जेटांइ जिबनके सुधड़ाएक खातिर सिख लुकाइ आहेइक । जेटा एंड बिड़ल आर परखल आहेइक आर । एखनअ बेबाहारिक आहेइक । संसारे जेसन सभिक भालाइ | हेतेइक । सेइ भाउ गिला एकर कबितांइ पाउअल जाइक । | हड़ालि बुइध कर धनि संत कबि महिपालके, कहे गेले कबिर धाराक गिआनि कबि हेकल । एकर रचल कबितांइ हामराके हड़ बनेक डहरे, आइल – गेल ठेस – बजड़ले हुंसिआर हेउएक सिख पाउआएक। कहे गेले हड़के सामाजिक जिबन जिएक सिख एकर कबिताक बिसइ हेकेइक ।

महिपालेक काइबेक चिनहाप

महिपाल कबिर धाराक कबि हेकल। एकर गित माहान हड़के मरत धरांइ रहि सरगेक चिनता निहिं करेक चाहि । जखन तड़िक धरांइ आहिए, तखन तड़िक हड़ेक जेटा गड़ा धरम हेकेइक, अके मानिके चलेक चाहि । माने सेइ लउक बेबाहारिक धरमके मानि चलेक चाहि । एहे टाइ | आसल काम केइक । एहे भाउ गिला एकर रचल गित कबिता माहान पाउआइक ।


महिपालेक किछु गित / कबिता

1.

देखा रे भाइ ! कलि जुगेक जेनि

कखनअ ना आदर करि देथिन घटि पानि । 

कंदअउले तंइ आउले जदि पुछे लागतउ खदि नदि 

कनह मते टक देलें हेतेइक तापसानि ।

आगुए खालि ताड़ा ताड़ पुरुस रहलेइक हा फाड़ि 

ढड़हा भरि मलक मारि गेलि चाटानि ।

खांचिंह आहि गबर भरल बसें खावें देवं जरल

खाइ उठि जुंठा हांथे डुबाइ लेत पानि ।

महिपालें कहें निति पुरुस निंदा अधअगति ।

एकामा


2.

दुइ दिनेक जिनगानि नाना करे टाना टानि

कनह करले नि रहने हिंआ

हाड़ मास तर घुनि जातउ

लागि जातउ दिंआ

ट्रक कंदे जातउ परिपाटि, लेले जाबथु खाड़रा खाटिं दुलुक दुलुक लेले जाबथु उलटाइ देबथु हुआ । F कादा माखें, धुरा माखें, कुसम मसतरि माखें कनह माखलें नि रहबे हिंआ, तके कहं सइंआ । महिपाले कहे सेसें, इटा तअ भाइ आपन दसें तिहाड़ मासि चुइल जरि जातउ, उड़ि जातउ धुंआ ।


3. महरंग

तके किना लेखें बांचबे रे भाइ झाड़ा आकालें, धान धर सउब गेलेइक, सरग मतअ पातालें

एकटा पानिक दुखें देखा मरि गेलेइक धान ताकर पेछुइ रगि फधि करला पइआन ।

काकर हेलेइक, काकर गेलेइक जाकर जेसन कपाले। भुखमरि आकाले देखे टापि लेलेइक भाइ,

संसारे सब कटा नाम


04.गित

मन रे तर पले-पले जाहउ गनल दिन टा, कन कामे तं भेदाल आहिस बुझि देखें मन टा। नर गरअ बिसाइ आइ कहत भाइ

एक सअ भार एक मिरतु आगुंड पेछुड भाइ, बाटे हा फाड़िके डांदाद आहेइ बाघ टा। करम करि करम राजांइ किना देलउ भाइ,

आगु

चिल-सिआरेक काथा सुनि रहले भेदाइ। करम जानि धरम सालांइ सिखें हरि नाम टा। हिंदु, सारना, हेकेइ मुसला घेंचाइ काहां जाहिस भाइ, राहु रकम सुदरसने काटतउ घेंचा टांड़, महिपाले मने करि फुंकाइ लेहाक कान टा। 


05. अनंत रुपें नाराइअन

के रे बांचे नाराइअन निरंजन बिना

जलचर, थल चर, नम-चर नाना।

आदि अनंत हरि देखा रे भाइ भालअ करि,

ताकर बिना बांचे ना जिबन ।

लइखअ चउरासि जनि

खाना पिना दाना पानि,

ता ना हेलें हेतेइक नि नाम भजअना। किट पतंग पाखि लइखअ लइखअ ससागरा महिपाले भुखे अंतर दहना।


06. न लागि मरा

दुइ दिन लागि ना, न लागि मरा

साधु सतसंग करि माहा मंतरअ धराए ope दुइ दिन लागि ना, न लागि मरा

पेरेम पिरित बिसुम रिति, गुरु बिना अधअ गति मने बुझि देखा दुइ परानि झन तरा

दुइ

दिन लागि ना, न लागि मरा ।

तिरि पुरुसेक टाना-टानि, मिठाइ जनम इ जिनगानि

नित गज गज बेस नहेइक, हेतउ गातें रंगेक डेरा दुइ दिन लागि ना, न लागि मरा ।

चिंता छाड़ि धांधा करा, ना न डभांइ डुबि मरा दिने राइतें एकधांउ हेलउ हरि नाम करा । दुइ दिन लागि ना, न लागि मरा ।

आउअल आइहा आसा करि ना, न जा सुधाइ घुरि

ससागरा महिपालेक संगे गुरु मनतरअ धरा

दुइ दिन लागिन ना, न लागि मरा ।

गित : 07

खाटे गेला नदि धार, आना-गना करे बहु बार बार,

रउजे रउजे काटे माटि, खालि करे मुहेक चाटि

गेला नदि धार दे दे बाबा,

ठां ठां करि घुरें सात बार

प्र

उलुक पेचा दुंदुक जारा आंधारे देखत तारा,

सारा निसि माहानंदे दिबा से अंधकार ।

महिपाल करे धरे बातें पितें करें मरे

खाटे गेला नदि धार,

उबुक डुबुक नदिआ केसे हेबे पार ?

गित : 08

करम करि करम राजांइ किना देलउ भाइ, चिल – सिआरेक कथा सुनि रहले भेदाइ । मरम जानि धरम सालांइ सिखें हरि नामटा, मन रे तर पले पले जाहउ गनल दिनटा – ।।

प्रहर


09. अगमता

बसाउले डालि भअरि, बाहराउले हाथें धअरि बांउआ कअरि बसाउले पांता,

रे नदि सुता! काहे करअले अगमता । पांच लकेक पासे बअसि, आनले मके सिंदुर घंसि आर किना ताके छाड़ाउले नाता,

रे नदि सुता ! काहे करअले अगमता ।

माटि काटि पाखना छेंछि, बालि टाराक संग बालि बहि कखनउ नि रहेइ मुड़ें सिंता,

रे नदि

रे नदि सुता! काहे करअले अगमता ।

ढेंकि कुटि देल रांधि, ताउ करले मके बादि महिपाल कहे अचमभिता,

रे नदि सुता! काहे करअले अगमता ।


गित : 10

सिललि थाना ज़ेला रांचि

नागेडिहे घार हेकि

किनालाइ भाइ डाकेइहा मके

लिखा-पढ़ा नेखेइक पासे

मंतरअ आहेइक दुरेन देसे किनालाइ भाइ डाकेइहा मके ।

महिपाल बेड़े बका

जेसन कुमहार पका

माहा मंतरअ देहन जाके ताके

किना लाइ भाइ डाकेइहा मके ।।।